Menu Expand

De summo bono, liber VI, tractatus 4, 16 – 5, 1. Index rerum notabilium

Ulrich von Straßburg

Herausgeber: Sturlese, Loris

Corpus philosophorum Teutonicorum medii aevi, Bd. 1,6 (4)

2023

Zusätzliche Informationen

Bibliografische Daten

Abstract

Mit diesem letzten Teilband ist die im Jahr 1987 begonnene Edition von Ulrichs etwa 2.500 Druckseiten umfassendem Meisterwerk »De summo bono« abgeschlossen. Ulrich reflektiert hier über die Tugend der Gerechtigkeit, indem er zunächst in Anlehnung an Seneca und Cicero eine philosophische Lehre von den Wohltaten als gemeinschaftsstiftender Kraft der menschlichen Gesellschaft entwickelt und danach die gerechte Rache und die Freigebigkeit untersucht. Es folgt ein Teil über die Tugenden, die den Richter auszeichnen, mit Abschweifungen über das Prozessrecht, über die kirchliche und die zivile Rechtszuständigkeit und über die verschiedenen kirchlichen Würden. Abschließend behandelt Ulrich die Tugenden der Heiligkeit und der Billigkeit (epikie).  Das Werk wird durch ein sich auf alle 14 Editionsbände beziehendes Gesamtsachregister vervollständigt.

Inhaltsverzeichnis

Zwischenüberschrift Seite Aktion Preis
Cover U1
Inhaltsverzeichnis V
Prolegomena VII
I. Überlieferung und Verhältnisse der Handschriften VII
II. Technische Erläuterungen XI
1. Zum Text XI
2. Zum Quellenapparat XI
3. Zum Variantenapparat XII
III.\tAbkürzungen XII
Literaturverzeichnis XIII
TRACTATUS QUARTUS SEXTI LIBRI: DE IUSTITIA 3
16.\tDe gratia et eucharistia et de beneficio, scilicet quid sit, et quae sunt danda et qualiter sive sub quibus condicionibus 3
17. De divisione beneficii et de singulis partibus divisionis et de ingratitudine et alio extremo huic contrario, quod fatuitas appellatur 16
18. Quomodo potest servus domino dare beneficium, et an filius secundum condignum vel etiam supra condignum possit respondere paternis beneficiis, et an beneficium dare vel gratias referre sit de per se appetendis, et cui potest dari beneficium vel debet, et quod beneficium non potest eripi, et de differentia harum virtutum, scilicet gratiae et eucharistiae 30
19. De virtute, quae vindicatio sive vindicativa vocatur, scilicet quid repellere, et qualiter est virtus et specialis virtus distincta a mansuetudine, et de extremis oppositis sibi 41
20. In quo resumitur tractatus de amicitia, ut addatur supra dictis de ea scilicet, qualiter sit virtus et differat a vera amicitia, et de eius definitione et de adulatione et litigio, quae sunt extrema huius medii 49
21. In quo resumitur tractatus de liberalitate, ut praeveniatur dubitatio, quae posset esse de ipsa, et ut de avaritia sibi contraria plenius determinetur, scilicet qualiter opponitur etiam iustitiae et qualiter sit peccatum et qualiter est peccatum generale vel speciale, et quando est mortale peccatum, et qualiter dicatur maximum peccatum et vocatur idolatria, et qualiter sit capitale peccatum, et de filiabus eius 53
22. De eugnomosyne, ratione cuius determinatur de iudicio, an sit licitum, et de condicionibus, quae requiruntur in persona iudicis, et de comparatione iudicis ecclesiastici ad iudicem saecularem, et de foro competenti et de accusatione communiter et proprie dicta. In quo est, an in aliquo casu liceat scienter condamnare innocentem 59
23. De divisione iudicum et generaliter de his, quae ad quemcumque iudicem pertinent, et specialiter de ordinario iudice et pertinentibus ad ipsum, In quo est de libello et de litis contestatione et de diversis iuramentis pertinentibus ad iudicium 80
24. De condicionibus praeficiendorum, quas ponit Apostolus. In quo est de bigamia et de comparatione apostolorum ad invicem 92
25. De aliis sedecim condicionibus, quae requiruntur in ordinandis sive praeficiendis ecclesiae. In quo est de manumissione 118
26. De arbitris 134
27. De iudicibus delegatis 137
28. De tertia virtute iustitiae annexae, quae vocatur sanctitas 142
29. De epikeia 144
TRACTATUS QUINTUS SEXTI LIBRI: DE VIRTUTIBUS INTELLECTUALIBUS 147
Cap. 1. Qualiter praeter virtutes morales istae virtutes ad bonum hominis requiruntur 147
Index auctoritatum 155
Index nominum 173
Tabula contentorum totius operis 175
Index generalis librorum, tractatuum et capitulorum totius operis 195