Menu Expand

Summa, liber III

Nikolaus von Straßburg

Herausgeber: Sturlese, Loris

Corpus Philosophorum Teutonicorum Medii Aevi, Bd. 5,3

2024

Zusätzliche Informationen

Bibliografische Daten

Abstract

Die Summa des Nikolaus von Strassburg, früher auch Summa philosophiae genannt, wurde am Anfang dieses Jahrhunderts von Martin Grabmann wiederentdeckt. Es handelt sich dabei um ein unvollendetes Philosophiekompendium, das der Dominikaner (nach 1330 gestorben) in den zwanziger Jahren des 13. Jahrhunderts verfasst hat. In den drei erhaltenen Büchern werden verschiedene Probleme der mittelalterlichen Philosophie z.T. sehr ausführlich debattiert. Im Corpus Philosophorum Teutonicorum Medii Aevi soll das gesamte Werk ediert werden, da es sich um ein wichtiges Dokument aus der unmittelbaren Umgebung Meister Eckharts und Meister Dietrichs handelt.

Inhaltsverzeichnis

Zwischenüberschrift Seite Aktion Preis
Cover U1
Inhaltsverzeichnis V
LIBER TERTIUS 3
Prooemium 3
TRACTATUS PRIMUS: De formis materialibus in communi 4
Quaestio 1: Quid sit forma et quae condiciones consequantur universaliter omnem formam et specialiter omnem materialem formam 4
Quaestio 2: Dubitationes circa primam et secundam definitionem formae 5
Articulus primus: Quare omnem formam consequatur aliquod esse 5
Articulus secundus: Quare omnem formam consequatur aliqua operatio 6
Articulus tertius: Quare nulla forma, substantialis maxime, potest esse immediatum principium operationis 8
Articulus quartus: Quare omnis forma sit simplicis formae essentia et invariabilis 9
TRACTATUS SECUNDUS: De formis materialibus in speciali 11
Prooemium 11
Sectio prima: De qualitatibus primis 11
Quaestio 1: Definitiones qualitatum primarum 11
Quaestio 2: Quod primae qualitates non sunt formae substantiales elementorum 14
Quaestio 3: Quare dicantur primae qualitates 14
Quaestio 4: Distinctiones primarum qualitatum 15
Quaestio 5: De numero primarum qualitatum 16
Sectio secunda: De qualitatibus secundis. De coloribus 17
Prooemium 17
Quaestio 1: Quid sit color 17
Quaestio 2: Solvuntur difficultates circa coloris descriptionem 20
Quaestio 3: Quomodo generantur extremi colores in corpore terminato 23
Quaestio 4: Quomodo generantur medii colores in corpore terminato 25
Quaestio 5: Quomodo generantur colores in corpore non terminato, sicut sunt nubes 28
Sectio tertia: De saporibus 29
Prooemium 29
Quaestio 1: Utrum sapor sit qualitas simplicis vel compositi vel utrum sit qualitas prima vel secunda 29
Quaestio 2: Utrum sapor sit umidi vel sicci actu vaporatum 30
Quaestio 3: Quot sint causae saporum 31
Quaestio 4: De generatione saporum et numero 32
Sectio quarta: De odoribus 33
Prooemium 33
Quaestio 1: Utrum odor sit qualitas simplex vel composita 34
Quaestio 2: Qualiter odor sit actus calidi et sicci 34
Quaestio 3: Qualiter sit passio saporis 35
Quaestio 4: Utrum sit sequela totius complexionis rei odorantis 36
Quaestio 5: De speciebus et differentiis odoris 38
Sectio quinta: De sono in communi 39
Prooemium 39
Quaestio 1: Quid sit sonus 40
Quaestio 2: Quomodo sonus alteret medium et quomodo sensum 43
Quaestio 3: Utrum sonus generatur tantum in uno aere numero vel in multis partibus aeris successive 44
Quaestio 4: Utrum generatio soni sit naturalis vel violenta 45
Quaestio 5: Utrum soni obviantes sibi in aere se mutuo corrumpant 46
Quaestio 6: Cui per se competat sonare 48
Quaestio 7: Quot modis generetur sonus 49
Sectio sexta: De sono in speciali 51
Prooemium 51
Quaestio 1: De echo 51
Articulus primus: Quid sit et utrum in eo fiat reflexio eiusdem aeris percussi 51
Articulus secundus: Utrum semper fiat et si sic, quare non semper audiatur 52
Articulus tertius: Quare frequenter auditur echon ad montes et ad silvas altas 53
Quaestio 2: De voce 53
Articulus primus: Quid sit vox 53
Articulus secundus: Utrum vox semper sit signum imaginationis vel affectus vel naturae 55
Articulus tertius: Specialiter de voce significante intellectum et mentis affectum et quaeritur, unde habeat et per quem modum significare mentis affectum 56
Articulus quartus: Utrum sermo sit homini naturalis vel non 60
Articulus quintus: Utrum voces significent res vel passiones animae 60
Articulus sextus: De differentiis vocum, quae sint et quot 61
Articulus septimus: De mutatione vocum secundum aetatem et sexum 63
TRACTATUS TERTIUS: De formis artificialibus 65
Prooemium 65
Quaestio 1: An formae artificiales educantur de potentia materiae vel de potentia subiecti sicut aliae formae vel inducantur ab extra 65
Quaestio 2: Utrum productivum principium earum sit sola forma vel compositum 68
Quaestio 3: Quomodo differant a formis naturalibus 69
Quaestio 4: Utrum formae artificiales sint aliquo modo principium motus et utrum possint dici naturales 70
Quaestio 5: Quare omnes formae artificiales sint accidentales 71
TRACTATUS QUARTUS: De formis intentionalibus 73
Prooemium 73
Sectio prima: De formis intentionalibus in communi 73
Quaestio 1: Quid sit forma intentionalis 73
Quaestio 2: Utrum ipsa educatur de potentia materiae vel subiecti et quare in eis genitum multo plus assimulatur generanti quam in generationibus realium formarum 78
Quaestio 3: Utrum principium productivum formarum intentionalium sit forma vel compositum 79
Quaestio 4: Quae sint condiciones formarum intentionalium vel quare competant eis tales condiciones, scilicet quare non habent contrarietatem et quare producantur in instanti 81
Sectio secunda: De formis intentionalibus magis in speciali et primo de lumine 90
Prooemium 90
Quaestio 1: Quid sit lumen, quod descendit a corporibus luminosis 90
Quaestio 2: Utrum lumen in aere sit qualitas intentionalis vel realis 95
Quaestio 3: Utrum lumen ignis et lumen superiorum corporum sunt unius rationis 98
Quaestio 4: Quomodo ad multiplicationem luminis consequatur calor 99
Quaestio 5: Quare ignis inter omnia alia elementa magis luceat et tamen non luceat nisi in materia aliena 100
Quaestio 6: Quae sit differentia luminis, lucis, splendor et radii et aliorum, per quae natura lucis exprimitur 100
Sectio tertia: De forma, quae apparet in speculo 101
Prooemium 101
Quaestio 1: De forma in se 101
Quaestio 2: De forma gratia recipientis 103
Articulus primus: In quo sit talis forma sicut in subiecto 103
Articulus secundus: Utrum talis forma in speculo sit secundum superficiem vel solum recipiatur in eo ut in puncto, et quare interdum appareat in superficie, aliquando vero in profundo 104
Articulus tertius: Secundum quam naturam competat speculo recipere talem formam vel quibuscumque aliis, sicut quibusdam metallis 105
Quaestio 3: De forma gratia generantis 106
Articulus primus: Quare anterior pars aspicientis citius videatur quam posterior 106
Articulus secundus: Quare in quibusdam speculis superius apparet inferius et e converso et dextrum sinistrum et e converso, in quibusdam vero apparet recte, et quare in quibusdam una sola 106
Sectio quarta: De speciebus existentibus in potentiis sensitivis 107
Prooemium 107
Quaestio 1: Quare species intentionales diu maneant in sensu 107
Quaestio 2: Quares plures tales formae possint esse simul secundum habitum et non secundum actum 109
TRACTATUS QUINTUS: De formis substantialibus in generali 110
Prooemium 110
Quaestio 1: Quid sit forma substantialis 110
Quaestio 2: Utrum in ipsis possint esse gradus ita, quod unius rei sint plures formae substantiales 111
Quaestio 3: Quot modis possint poni gradus in formis 119
Quaestio 4: Quare forma substantialis materialis multiplicabilis est secundum numerum in eadem specie et formae separatae a materia non sunt multiplicabiles 120
Quaestio 5: Quot et qualium operationum principium sit forma substantialis 124
TRACTATUS SEXTUS: De formis substantialibus in speciali 126
Prooemium 126
Sectio prima: De formis elementorum 126
Quaestio 1: De elementis in communi 126
Articulus primus: Quot modis dicatur elementum et quid sit elementum et quid sit forma substantialis elementi 126
Articulus secundus: Opiniones antiquorum philosophorum circa elementa 127
Articulus tertius: De generatione et corruptione elementorum ad invicem 130
Quaestio 2: De elementis in speciali 132
Articulus primus: De igne 132
Articulus secundus: De aere 135
Articulus tertius: De aqua 137
De qualitatibus aquae 137
De loco aquae 140
De motu aquae 141
Articulus quartus: De terra 145
De qualitatibus terrae 145
De situ terrae 147
Sectio secunda: De formis mixtorum et de ipsis mixtis inanimatis 148
Prooemium 148
Quaestio 1: De mixtis primae compositionis in generali 148
Articulus unicus: De vapore in generali 148
Quaestio 2: De impressionibus aeris in speciali 150
Articulus primus: De impressionibus aeris, quae generantur ex vapore sicco tantum 150
Articulus secundus: De impressionibus aeris, quae generantur ex umido tantum 152
Articulus tertius: De ventis et eorum causa 156
Articulus quartus: De tonitruo 161
Articulus quintus: De terraemotu 164
Articulus sextus: De iride et circulis solis et lunae, de cometis et coloribus nubium et nebularum et de galaxia 166
Quaestio 3: De formis substantialibus mixtorum inanimatorum. De metallis 169
Sectio tertia: De forma substantiali mixtorum animatorum, scilicet de anima 171
Quaestio 1: De natura animae et definitionibus eius 172
TABULA CONTENTORUM 179
Index auctoritatum 191
Index nominum 198
Index generalis totius operis 199